„Krok za krokiem”

Bajkoterapia

Bajki terapeutyczne są utworami adresowanymi głównie do dzieci w wieku 4-9 lat. W tych bajkach świat jest widziany z dziecięcej perspektywy, ich celem jest uspokojenie, zredukowanie problemów emocjonalnych i wspieranie w rozwoju osobistym. Fabuła bajek terapeutycznych dotyczy różnych sytuacji wzbudzających lęk lub niewłaściwego postępowania, czy zachowania. Główny bohater, zazwyczaj zwierzątko, dziecko lub zabawka, znajduje się w trudnej sytuacji, często wywołującej lęk,  a wprowadzone postacie umożliwiają mu redukcję lęku lub doradzają jak  modyfikować postępowanie, aby nabyć nowe umiejętności i zwalczyć stare przyzwyczajenia.

  Główne cele bajkoterapii to:

• bajka dostarcza nowej wiedzy o świecie i o innych ludziach – pomaga zrozumieć ich postawy i zachowania,
• pomoc w zrozumieniu siebie i świata –  bajka wprowadza porządek i ład, pokazuje normy i reguły nim rządzące; poprzez uporządkowany i przewidywalny obraz świata buduje się poczucie bezpieczeństwa,
• uczenie przestrzegania zakazów i bycia dobrym – w bajkach świat jest sprawiedliwy i rządzony według jednoznacznych reguł , szlachetność jest nagradzana,
• pomoc w rozwiązywaniu osobistych, trudnych problemów i sytuacji,
• odreagowywanie napięć,
• leczenie niepożądanych stanów psychicznych, takich jak lęk, poczucie mniejszej wartości, osamotnienie, nuda, apatia,
• doraźna pomoc w radzeniu sobie z emocjami powstałymi na skutek niepomyślnych zdarzeń,
• uwrażliwienie na przeżycia estetyczne,
• pomoc w zaakceptowaniu swoich mocnych i słabych stron,
• rozwijanie wyobraźni,
• relaks, odprężenie, zabawa,
• diagnozowanie – poprzez wybór ulubionego bohatera dociera się do nieuświadomionych problemów dziecka.

 Schemat bajki terapeutycznej został opracowany przez Martę Molicką. Zawiera on 4 podstawowe elementy :

1. główny temat (sytuacja wywołująca lęk, lub zachowanie, które należy zmienić)
2. główny bohater (dziecko, zwierzątko lub zabawka, z którą czytelnik identyfikuje się)
3. inne wprowadzone postacie (pomagają nazwać uczucia, uczą reakcji na trudne sytuacje, radzą jak rozwiązać problem)
4. tło opowiadania (miejsce znane dziecku, najczęściej przedstawione w sposób ciepły, bajkowy)

Bajki używane w bajkoterapii możemy podzielić na :

Bajka relaksacyjna – bajka ta odpowiednio dobrana i opowiedziana albo przeczytana może doskonale wyciszyć, choćby przed snem, po dniu pełnym wrażeń. W bajkach relaksacyjnych miejsce akcji zawsze jest bezpieczne, przyjazne i spokojne, dzięki czemu dziecko uwalnia się od stresów i odpręża. Bohater bajki doświadcza wszystkimi zmysłami : węch (zapach kwiatów w ogrodzie), dotyk (promień słońca na twarzy, wiatr we włosach), słuch (szum drzew i krzewów, śpiew ptaków), smaku (smak świeżych truskawek). Taką bajką jest „Bajka o kotku” lub „Tańczące motyle”

Bajka psychoterapeutyczna – jej zadaniem jest obniżenie lęku, dowartościowanie, wskazanie sposobów radzenia sobie z negatywnymi emocjami. Po wysłuchaniu bajki dziecko albo ją przyjmie, albo odrzuci. Jeżeli treść bajki budzi żywe zainteresowanie dziecka, to znak, że silnie utożsamia się z bohaterem. Redukcja lęku następuje poprzez kontakt z podobnym problemem oraz odnalezienie sposobu rozwiązania go. Emocje zostają nazwane, a lęk stopniowo oswojony. Przykładowe tytuły bajek psychoterapeutycznych „Ufuś” (lęk przed pobytem w szpitalu), „Perła” (lęk przed amputacją) czy „Rubinek” (lęk przed innością i odrzuceniem)

Bajka psychoedukacyjna – ma na celu poszerzenie repertuaru zachowań dziecka, poprzez poznanie bohatera bajki, który ma podobny problem. Bajki psychoedukacyjne powinny opowiadać o emocjach, o rozpoznawaniu ich i nazywaniu. Bajki te wspierają proces wychowania poprzez wskazanie innych możliwości zachowania, czy nauczenie właściwego zachowania. Oto przykładowe tytuły takich bajek : „Bajka o żuczku” (niechęć do mycia), „Bajka o małym bałaganiarzu” (chłopiec nie sprząta swojego pokoju).

Kwiatowa znajomość

Był wrzesień. W ogrodzie przy małym wiejskim domku mieniło się od barw. Na grządkach rosły kwiaty, które kwitły od początku wiosny do późnej jesieni. Kwiaty lubiły ze sobą rozmawiać. Pytały o swoje samopoczucie, o to czy mają wystarczająco wody i promieni słońca. Chwaliły się swoimi dorodnymi płatkami. Cieszyły się, kiedy wschodziło słońce i smuciły się trochę, kiedy dni robiły się coraz krótsze.

Właśnie zbliżała się jesień. W ogrodzie kwitły jesienne róże, żółte słoneczniki, kolorowe astry, dumne dalie i cynie, których płatki przypominają wycinankę. Kwiaty rozmawiały, jak trudno im będzie bez słońca, jak smutno, jak będzie strasznie czuć zimny deszcz i wiatr. Wszystkie powoli szykowały się do jesiennego odpoczynku.

Dzisiaj był piękny, wrześniowy dzień. Wiał przyjemny, ciepły wiatr, a nitki babiego lata lśniły w słońcu. Kwiaty z dumą prezentowały swoje piękne kolory. Herbaciana róża szeptała wszystkim, że jest kwiatową królową. Słonecznik, wyprężony dumnie – mówił, że jest bardziej żółty niż słońce, astry porównywały się z wielobarwną tęczą, a dalie zarumienione uśmiechały się, mówiąc, że one są najpiękniejsze i już.

Nagle na ścieżce pojawiła się dziewczyna. Przyniosła jakieś rośliny i zaczęła je wysadzać do ziemi. Słoneczniki, róże, dalie, cynie, astry popatrzyły na niepozorne rośliny i zaczęły mówić :

– Jakie niskie, nie mają płatków i ten kolor ni to róż, ni to fiolet. Dziwne, nie pasują do nas.

Nieznajome kwiaty uprzejmie pochyliły się w stronę mieszkańców ogrodu, powiedziały :

– Bardzo nam miło was poznać. Jesteśmy wrzosy. Cieszymy się, że będziemy mogły razem z wami spędzać czas. Rzeczywiście nie jesteśmy takie piękne jak wy, ale ogrodniczka bardzo nas lubi.

Innym kwiatom zrobiło się trochę nieswojo, że tak zachowały się w stosunku do wrzosów, które okazały się być bardzo miłe. Zaczęły je przepraszać.

Wrzosy zaszumiały cichutko na wietrze : nie należy oceniać nikogo po wyglądzie.

Napisała Dorota Margol